قرص ضد بارداری اورژانسی یکی از روشهای موثر برای پیشگیری از بارداری است که احتمال بارداری را در روابط جنسی حفاظت نشده به حداقل می رساند. علیرغم اثربخشی این قرصها، بسیاری از خانم ها نگران عوارض قرصهای اورژانسی پیشگیری از بارداری هستند. در این مقاله قصد داریم به همه سوالات شما درباره قرص جلوگیری اورژانسی پاسخ دهیم. برای دسترسی سریع به مطالب می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
- قرص اورژانسی چیست؟
- کاربرد قرص اورژانسی
- انواع قرصهای اورژانسی ضد بارداری
- نحوه استفاده از قرص اورژانسی
- مدت زمان تاثیر قرص اورژانسی
- تعداد مصرف قرصهای اورژانسی در ماه
- عوارض قرص اورژانسی
- عوارض قرص اورژانسی بر پریود
- برای عوارض قرص اورژانسی چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- نکات مهم درباره مصرف قرص اورژانسی
- چه زنانی نباید قرص اورژانسی مصرف کنند؟
- سوالات پر تکرار درباره قرصهای اورژانسی
قرص اورژانسی چیست؟
معمولا این قرصها را با نام قرص صبح روز بعد می شناسند که معمولا برای پیشگیری از بارداری و بعد از مقاربت استفاده می شود. بسیاری از قرصهای اورژانسی مقادیر زیادی هورمون زنانه پروژسترون دارد که با تغییرات هورمونی مانع از تخمک گذاری و لقاح آن با اسپرم و درنتیجه بارداری می شوند. این روش مداومی برای پیشگیری از بارداری نیست.
کاربرد قرص اورژانسی
زنانی که مقاربت حفاظت نشده دارند از قرصهای اورژانسی برای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند. برخلاف تصور عده ای از خانمها این قرصها هیچ تاثیری در سقط جنین ندارند. از این قرصها در موارد زیر استفاده می شود:
- پاره شدن کاندوم حین رابطه
- ریختن مایع منی به داخل رحم
- فراموش کردن استفاده از قرص ضد بارداری
- عدم استفاده از کاندوم یا روشهای دیگر جلوگیری از بارداری
در صورتی که خانمی باردار شده باشد، استفاده از قرص اورژانسی در جلوگیری از ادامه حاملگی بی تاثیر است. همچنین این قرصها نمی توانند برای پیشگیری از بیماریهای مقاربتی تاثیری داشته باشند.
انواع قرصهای اورژانسی ضد بارداری
اسم قرصهای اورژانسی ضد بارداری متنوع است اما به طور کلی می توان انواع قرص اورژانسی را به سه دسته زیر تقسیم بندی کرد:
قرص ضد بارداری ال دی یا اچ دی: قرصهای ضد بارداری معمولی که برای جلوگیری از حاملگی استفاده می شوند نیز می توانند به عنوان قرص اورژانسی مصرف شوند. با این تفاوت که با مصرف دوز بیشتر از یک قرص می توان از آنها برای روش اورژانسی استفاده کرد. اثر بخشی این قرصها کمتر از قرصهای اورژانسی است.
قرص اورژانسی لونژیل یا لوونورژسترول: این نوع قرصهای اورژانسی هورمونی بوده و بدون نسخه یا در نظر گرفتن محدودیت سنی قابل استفاده هستند. قرص ضد بارداری اورژانسی تَنسی در این دسته از قرصها قرار می گیرد.
قرصهای پیشگیری اضطراری: این داروها غیر هورمونی هستند و تنها با تجویز پزشک می توان از این نوع قرصها استفاده کرد. قرص های اِلا (Ella) و اِلا وان (Ella 1) از قرصهای اورژانسی اضطراری هستند.
نحوه استفاده از قرص اورژانسی
اگر رابطه جنسی بدون کاندوم داشته اید باید تا ۷۲ ساعت بعد از نزدیکی از این قرصها استفاده کنید. هر چند که توصیه می شود این کار را ظرف ۲۴ ساعت اول انجام دهید. تعداد قرص اورژانسی مصرف شده بستگی به دوز قرص و نوع آن دارد:
نحوه استفاده از قرص اورژانسی لونژیل
اگر از قرصهای دوز ۰.۷۵ استفاده می کنید می توانید همزمان هر دو قرص را استفاده کنید و یا یک قرص را بعد از رابطه و قرص دوم را ۱۲ ساعت بعد از رابطه مصرف کنید. اما اگر قرص مصرفی با دوز ۱.۵ باشد، استفاده از یک قرص کافی است. بهتر است با معده خالی از این قرصها استفاده نشود.
نحوه استفاده از قرص اورژانسی ال دی یا اچ دی
اگر از قرص ضد بارداری ال دی استفاده می کنید طی ۷۲ ساعت اول بعد از نزدیکی ۴ قرص همزمان بخورید و ۱۲ ساعت بعد از دوز اول مصرف شده، ۴ قرص دیگر مصرف کنید. اما اگر قرص اچ دی در دسترس دارید، استفاده همزمان ۲ قرص در اسرع وقت و تکرار همین دوز ۱۲ ساعت بعد از مصرف اولین دوز قرص اورژانسی اچ دی توصیه می شود.
قرصهای الا نیز با تجویز پزشک انجام می شوند می توانید نحوه مصرف آن را از پزشک خود بپرسید.
مدت زمان تاثیر قرص اورژانسی
قرصهای اورژانسی برای پیشگیری از بارداری می توانند ۳ تا ۵ روز از حاملگی جلوگیری می کند. اگر یک هفته تا ۱۴ روز از پریود شما گذشته است اما خونریزی نداشته اید احتمال دارد قرص اورژانسی تاثیری نداشته و باردار شده باشید. برای اطمینان باید سریع به پزشک مراجعه کنید.
تعداد مصرف قرصهای اورژانسی در ماه
تعداد مصرف قرص در هر بار پیشگیری از بارداری به دوز قرص و نام قرص اورژانسی برای پیشگیری از بارداری (برند قرص) بستگی دارد. اما از این قرصها نمی توانید هر ماه استفاده کنید. بسیاری از پزشکان توصیه می کنند ۲ الی ۳ مرتبه در طول یک سال جلوگیری از بارداری را با این قرصها انجام دهید. استفاده بیشتر از این تعداد می تواند سلامتی خانمها را با خطر جدی مواجه کند.
عوارض قرص اورژانسی
معمولا استفاده از قرص اورژانسی با عوارض بی ضرر ولی آزاردهنده ای مثل لکه بینی تا چند روز بعد از مصرف قرص، حالت تهوع و استفراغ، خستگی، دردهای شکمی، سردرد، سرگیجه و حساسیت سینه ها همراه است. برخی از عوارض جدی تر استفاده از این قرصها عبارت است از:
- درد در لگن و کمر
- دردهای عضلانی
- صدمه به رحم
- عفونت لگنی
هر چند استفاده از قرصهای اورژانسی ضد بارداری، باروری و سلامت تخمک ها را به خطر نمی اندازد اما مصرف طولانی مدت آنها مثل مصرف هر داروی دیگری می تواند به بدن زنان صدمه بزند.
عوارض قرص اورژانسی بر پریود
بدترین عوارض قرصهای اورژانسی تاثیری است که بر قاعدگی زنان دارد. مصرف این قرصها تا چند ماه باعث اختلالات قاعدگی و دیر و زود شدن آن می شود. این بی نظمی ها تاثیر منفی بر روحیه و جسم خانم ها دارد. همچنین در قاعدگی های بعدی ممکن است خونریزی شدید قاعدگی یا پریودی خفیف تر از قبل داشته باشید. بعضی از خانمها بعد از مصرف قرص اورژانسی در پریودی بعدی دچار دردهای شدید شکمی می شوند. در بعضی از خانمها نیز ممکن است درد کمتر شود.
برای عوارض قرص اورژانسی چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که قرص اورژانسی مصرف کرده اید، اما بعد از چند روز همچنان عوارض قرصهای ضد بارداری همچنان ادامه داشت و با مشکلات زیر مواجه شدید باید به پزشک مراجعه کنید:
- احساس بارداری
- درد پایین شکم
- خونریزی سبک در عادت ماهیانه بعدی
- عدم پریودی بعد از گذشت یک هفته از مصرف دارو
هر چند لکه بینی بعد از مصرف قرص اورژانسی طبیعی است اما اگر بیش از ۵ روز بعد از مصرف قرص ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کنید.
نکات مهم درباره مصرف قرص اورژانسی
زنانی که از قرص اورژانسی برای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند، باید در مورد مصرف این نوع قرصها به نکات زیر توجه کنند:
قرص اورژانسی و بارداری
قرصهای اورژانسی کاملا نمی توانند از بارداری پیشگیری کنند. اما هر چقدر بعد از نزدیکی زودتر از این قرصها استفاده شود ریسک حاملگی کمتر خواهد شد. طبق آمارها از هر ۸ زنی که از این قرصها استفاده می کنند ۷ نفر از آنها باردار نمی شوند.
استفاده از این قرصها برای بارداری های بعدی هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. همچنین حتما قبل از استفاده از قرص اورژانسی اضطراری مطمئن شوید باردار نیستید زیرا هنوز عوارض استفاده از این قرصها روی جنین مشخص نشده است.
مصرف همزمان قرص ضد بارداری و اورژانسی
قرص ضد بارداری و قرص اورژانسی هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند و سر جای خود باید مصرف شوند. شایعاتی که درباره صفر شدن احتمال بارداری در صورت مصرف همزمان این دو نوع قرص وجود دارد اصلا درست نیست. بلکه استفاده همزمان این دو نوع قرص می تواند عوارض طبیعی مصرف آنها را تشدید کند.
استفاده همزمان دو نوع قرص اورژانسی
اگر از انواع متفاوت قرص اورژانسی به صورت همزمان استفاده شود احتمال اینکه این قرصها اثر یکدیگر را خنثی کنند زیاد است. بنابراین نباید از انواع متفاوتی از قرص اورژانسی ضدبارداری به صورت همزمان استفاده کرد. همچنین مصرف انواع متفاوت این قرصها به فاصله ۵ روز از یکدیگر اصلا توصیه نمی شود.
مصرف زیاد قرص اورژانسی
در صورت استفاده از قرص اورژانسی با دوز ۱.۵ نباید بیشتر از یک قرص اورژانسی در روز مصرف کنید. قرصهای با دوز ۰.۷۵ نیز نباید بیش از دو عدد در روز استفاده شوند. مصرف تعداد بیشتری از این قرصها نمی تواند باعث حفاظت بیشتر در جلوگیری از بارداری شود.
استفاده از قرص اورژانسی قبل از رابطهی جنسی
در مواقعی که از سایر روشهای پیشگیری از بارداری استفاده نمی کنید یا نگران تاثیر ضد بارداری روشهای دیگر هستید، می توانید از قرصهای اورژانسی قبل از نزدیکی استفاده کنید. اما بهتر است با توجه به تفاوت های فردی و وضعیت افراد در این مورد با پزشک تان مشورت کنید.
مصرف قرص اورژانسی در زمان شیردهی
در زمان شیردهی می توانید قرصهای اورژانسی ضد بارداری مصرف کنید. البته زنان شیرده بهتر است به دلیل نامعلوم بودن تاثیر قرص Ella تا یک هفته بعد از مصرف این قرص به نوزاد خود شیر ندهند. اما اگر از قرص اورژانسی هورمونی استفاده می کنید، نگران عوارض آن بر نوزادتان نباشید. هر چند مقدار کمی از هورمون وارد شیر می شود اما خطری نوزاد را تهدید نمی کند.
چه زنانی نباید قرص اورژانسی مصرف کنند؟
مصرف این نوع قرصها برای همه خانمها مناسب نیست. اگر در یکی از دسته های زیر قرار می گیرید، توصیه می شود از این قرصها استفاده نکنید:
- در صورت حساسیت به قرص اورژانسی
- در صورت مصرف داروهایی که تاثیر این قرصها را کاهش می دهند
- در صورت بارداری
- در صورت مصرف داروهای سل، ایدز، صرع، داروهای کاهش اسید معده مثل امپرازول
- در صورت مصرف برخی داروهای گیاهی یا آنتی بیوتیک های نه چندان رایج
به علاوه تاثیر این قرص در جلوگیری از حاملگی در زنانی که چاق هستند یا اضافه وزن دارند کمتر است و توصیه می شود از روشهای مطمئن تر دیگر برای جلوگیری از بارداری استفاده کنند.
سوالات پر تکرار درباره قرصهای اورژانسی
سوالات زیر در مورد روش پیشگیری با قرصهای اورژانسی همواره از پزشکان پرسیده می شوند:
بعد از استفاده از قرص اورژانسی اگر استفراغ کنم نیاز است دوباره قرص بخورم؟
اگر ۲ ساعت بعد از مصرف قرص استفراغ کرده اید باید دوباره قرص بخورید.
قرص اورژانسی استفاده کرده ام آیا برای جنین ضرر دارد؟
استفاده از این قرصها خطری برای جنین ندارد پس نیازی نیست سقط جنین انجام شود.
از IUD استفاده می کنم آیا مصرف قرص اورژانسی اشکالی ندارد؟
استفاده از دستگاه داخل رحمی پیشگیری یا IUD به اندازه کافی حفاظت ایجاد می کند و اصلا نیازی به مصرف قرص نیست.
از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است؟
در صورتی که ۱۵ روز بعد از مصرف قرص اورژانسی خونریزی قاعدگی اتفاق نیفتد احتمال بارداری هست و باید سریعا تست های حاملگی را برای اطمینان انجام دهید.
امیدواریم در این مقاله به تمامی سوالات شما عزیران پاسخ داده باشیم. با اینحال اگر سوال یا ابهامی در این زمینه داشتید می توانید در بخش نظرات زیر همین مقاله از ما بپرسید. پاسخگوی سوالات شما عزیزان هستیم. برای دریافت جواب به همین صفحه برگردید.