یکی از بیماریهایی که علت شایع ناباروری و دردهای شدید و مزمن لگنی بخصوص در قاعدگی است، بیماری آندومتریوز نام دارد. این بیماری کیفیت زندگی عادی، جنسی و باروری زنان را مختل کرده و هم در دختران و هم در زنان دیده می شود.
در این مقاله همراه خانم دکتر متین ذاکرین، جراح و متخصص زنان باشید تا شما را با این بیماری زنانه علل و علائم آن آشنا کنند. همچنین به شما خواهند گفت چگونه اندومتریوز درمان میشود. برای دسترسی سریعتر به تیترهای این مقاله می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
بیماری اندومتریوز چیست؟
اندومتریوز یک بیماری زنانه است که با رشد بافتهایی مشابه بافت داخلی رحم (اندومتر) در جایی خارج از رحم ایجاد می شود. این بافتها غیرطبیعی هستند و روی اندامهای شکمی و لگنی ظاهر می شوند. با هر بار قاعدگی، این بافتها تخریب شده و باعث خونریزی در داخل حفره لگن می شوند.
نواحی رشد بافت آندومتریوز
بافت اندومتریوز در ناحیه لگن و معمولا در بخش های زیر رشد می کند:
- روی تخمدانها
- داخل لوله رحم ( لوله فالوپ)
- روی پرده صفاق
- گره های لنفاوی
- دیواره لگن
- روی سایر اندامها مثل رودهها یا مثانه (در موارد نادر)
چگونه اندومتریوز ایجاد می شود؟
در حالت طبیعی، بافت اندومتر رحم تحت تاثیر هورمون ها در سیکل قاعدگی تغییر می کند. اندومتر موقع پریودی فرو می ریزد و منجر به خونریزی قاعدگی می شود. در طول چرخه قاعدگی، بافت اندومتریوز نیز دچار همین تغییرات می شود ولی خون آن راهی برای خروج به بیرون از بدن ندارد.
در نتیجه، خون به ناحیه شکم و لگن ریخته و به مرور باعث ایجاد التهاب، زخم یا چسبندگی در این نواحی می شود. در نتیجه کم کم علائم آندومتریوز در زنان و دخترانی که به سن قاعدگی رسیده اند، ظاهر می شود.
درجات بیماری اندومتریوز
شدت آندومتریوز زنان بر اساس شدت و میزان گستردگی ضایعات (کیستهای اندومتریوز) و چسبندگی ها به چهار درجه زیر تقسیم بندی می شود:
درجه ۱: این خفیف ترین مرحله است که در آن ضایعات کم و جدا افتاده ای در حفره لگن ایجاد می شوند ولی چسبندگی وجود ندارد.
درجه ۲: ضایعات اندومتری بیشتر و عمیق تری نسبت به اندومتریوز درجه ۱ وجود دارد و ممکن است چسبندگی های خفیفی در اطراف تخمدانها یا لوله های فالوپ ایجاد شود. شدت اندومتریوز در این مرحله متوسط است.
درجه ۳: در این مرحله، شدت اندومتریوز متوسط تا شدید است و ضایعات عمیق تر و بیشتر از درجات قبلی هستند. ممکن است کیستهای اندومتریوزی (کیست اندومتریوما) در تخمدانها بروز کند. همچنین چسبندگی قابل توجهی بین اندامهای لگنی وجود دارد.
درجه ۴: این شدیدترین درجه بیماری است که در آن ضایعات گسترده و چسبندگی ها بین بافتها وسیع هستند. در این مرحله، اندومتریوز به اندامهای دیگری مانند روده یا مثانه هم ممکن است، سرایت کند.
علائم اندومتریوز
علائم بیماری آندومتریوز میتواند در هر فردی متفاوت باشد. این عارضه معمولاً بر اساس شدت آن علائم زیر را بروز می دهد:
- درد شدید لگن، کمر و شکم که موقع قاعدگی بیشتر می شود.
- احساس درد حین یا بعد از رابطه جنسی
- قاعدگی های دردناک و نامنظم
- قاعدگی با خونریزی سنگین و طولانی
- مشکلات باروری
- دردناک بودن دفع ادرار یا مدفوع (به ویژه موقع پریودی)
نکته: می توان گفت درد رایج ترین علامت اندومتریوز است که معمولاً با کاهش تولید استروژن بعد از یائسگی یا در طول بارداری متوقف می شود.
۸ علتی که باعث آندومتریوز می شوند
علت آندومتریوز در زنان هنوز به طور دقیق مشخص نشده ولی ممکن است این عارضه در اثر عوامل زیر ایجاد شود:
- علل ژنتیکی و وراثت (اگر مادر یا خواهر شما مبتلا به اندومتریوز باشد احتمال ابتلا به آن در شما افزایش می یابد)
- اختلالات هورمونی مثل افزایش هورمون استروژن
- سیستم ایمنی ضعیف که باعث بروز مشکلاتی در دفع بافتهای غیرطبیعی می شود
- هرگز بچه دار نشدن
- اختلالات قاعدگی مثل خونریزی بیشتر از هفت روز یا چرخه قاعدگی کمتر از ۲۷ روز
- سابقه ابتلا به برخی بیماریها مثل عفونت لگن، مشکلات غیرطبیعی رحم مثل رحم عقب برگشته که مانع خروج خون از رحم می شود.
- سبک زندگی مثل مصرف زیاد الکل، کافئین و بی تحرکی
- سن زنان (بین سنین ۳۰-۴۰ سالگی این بیماری شایعتر است)
آندومتریوز چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک متخصص زنان در تهران به کمک روشهای زیر می تواند بیماری اندومتریوز را تشخیص دهد:
معاینه لگنی برای بررسی وجود توده یا حساسیت در نواحی مختلف شکم
- سونوگرافی
- MRI
- لاپاراسکوپی تشخیصی (نوعی عمل جراحی کم تهاجم است که در آن با استفاده از یک لوله مجهز به دوربین کوچک، داخل شکم بررسی می شود)
بعد از تشخیص آندومتریوز می توانید تحت نظر بهترین دکتر متخصص زنان برای درمان اندومتریوز در تهران این عارضه را درمان کنید.
آیا درمان قطعی برای آندومتریوز وجود دارد؟
در حال حاضر، راهی برای درمان قطعی اندومتریوز در تهران بدون جراحی یا با جراحی وجود ندارد. ولی به کمک روشهای درمانی که در ادامه به آنها اشاره می کنیم می توانید علائم آندومتریوز را کاهش دهید یا جلوی پیشرفت این بیماری را بگیرید.
راههای درمان اندومتریوز در تهران: بهترین گزینه ها
به گفته دکتر ذاکرین، گزینه های درمان اندومتریوز در تهران برای مدیریت علائم و بهبود زندگی بیماران به صورت زیر هستند:
درمان اندومتریوز بدون جراحی
در بیمارانی که علائم خفیف دارند یا تمایلی به جراحی ندارند می توان به کمک روشهای زیر درمان اندومتریوز را انجام داد:
درمان دارویی اندومتریوز:
برای درمان اندومتریوز از درمانهای غیرهورمونی یا هورمونی زیر استفاده می شود:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب
- آگونیستها و آنتاگونیستهای هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) برای کاهش سطح استروژن و علائم بیمار
- داروی لتروزول برای کاهش تولید استروژن که برای بیماران مقاوم به درمان مؤثر است.
- مصرف قرصهای ضدبارداری ترکیبی (استروژن-پروژسترون) برای کاهش رشد بافت اندومتریوز و تنظیم قاعدگی
- مهار رشد ضایعات اندومتریوز با پروژسترون یا دستگاه داخل رحمی (IUD)
درمان خانگی اندومتریوز:
برای کاهش علائم بیمار، در کنار مصرف داروها و روشهای درمانی دیگر توصیه می شود سبک زندگی بیمار به صورت زیر تغییر کند:
- رعایت رژیم غذایی ضدالتهابی با مصرف میوهها، سبزیجات و غذاهای سرشار از امگا ۳
- پرهیز از خوردن غذاهای فرآوریشده
- ورزش منظم
- کاهش استرس با تمرینات یوگا و مدیتیشن
جراحی اندومتریوز در تهران
در صورتی که اندومتریوز شدید باشد یا درمانهای دارویی مؤثر نباشند، جراحی های زیر برای بیماران انجام می شود:
جراحی لاپاراسکوپی اندومتریوز:
عمل لاپاراسکوپی (Laparoscopy) رایجترین روش جراحی برای تشخیص و درمان اندومتریوز است. در این روش، جراح زنان با ایجاد برشهای کوچکی در شکم، دوربین (لاپاروسکوپ) را وارد کرده و ضایعات اندومتریوزی را با ابزارهای جراحی برمیدارد و چسبندگی ها را آزاد می کند.
عمل لاپاراتومی (Laparotomy):
عمل لاپاراتومی یا جراحی باز موقعی انجام می شود که اندومتریوز شدید است و با عمل لاپاراسکوپی نمی توان بافتها را برداشت. در این روش، جراح برش بزرگتری نسبت به جراحی لاپاراسکوپی روی شکم ایجاد می کند تا ضایعات و چسبندگی های گسترده را بردارد.
عمل هیسترکتومی (Hysterectomy):
عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم آخرین گزینه برای درمان قطعی اندومتریوز است. از این جراحی زمانی استفاده می شود که درد بیمار شدید است و هیچ روش جراحی دیگری موثر نباشد.
در عمل هیسترکتومی، رحم و در برخی موارد تخمدانها نیز خارج می شوند. این روش برای زنانی مناسب است که قصد بارداری ندارند.
این جراحی ها را می توانید در تهران توسط دکتر متین ذاکرین، یکی از بهترین جراحان لاپاراسکوپی و لاپاراتومی تهران انجام دهید.
اندومتریوز و ناباروری در زنان
بیماری اندومتریوز یکی از علل شایع ناباروری در زنان است. حداقل ۵۰ درصد افراد مبتلا به اندومتریوز با مشکل ناباروری مواجه هستند. به خصوص کسانی که اندومتریوز درجه ۴ دارند، احتمال ناباروری در آنها بسیار بالاست. با اینحال این خانمها هم می توانند باردار شوند و نوزادان سالمی بدنیا بیاورند.
با انجام عمل لاپاراسکوپی می توان شانس باروری را در این خانمها افزایش داد. همچنین می توان برای درمان ناباروری ناشی از اندومتریوز از روش بارداری با لقاح مصنوعی یا IVF استفاده کرد. بنابراین اگر با این مشکل مواجه هستید می توانید در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
جمع بندی نهایی
اندومتریوز ناشی از رشد بافتهایی مشابه بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) در بیرون از رحم است. این بافتها موقع پریودی مثل لایه اندومتر رحم تخریب و موجب خونریزی می شوند. چون خون امکان خروج ندارد، داخل شکم و لگن پخش شده و ضایعات، چسبندگی و التهاب در این نواحی ایجاد می کنند.
رایجترین علامت این عارضه دردهای شدید و غیرعادی در قاعدگی است. با مراجعه به متخصص زنان می توان این بیماری را تشخیص داد.
هر چند درمان قطعی برای اندومتریوز وجود ندارد. اما با روشهای دارویی، هورمون تراپی، تغییر سبک زندگی و عملهایی مثل لاپاراسکوپی، لاپاراتومی و عمل هیسترکتومی می توان علائم بیمار را کاهش داد و کیفیت زندگی او را بهبود بخشید.
سوالات متداول
رایجترین سوالاتی که خانمها در مورد بیماری آندومتریوز از دکتر ذاکرین می پرسند، در اینجا آمده است:
برای کنترل علائم اندومتریوز در خانه چه روشهایی وجود دارد؟
به زنانی که آندومتریوز دارند توصیه می شود برای کاهش علائم خود از مصرف زیاد کافئین و الکل بپرهیزند؛ به طور منظم ورزش یا پیاده روی کنند. همچنین به آنها روشهای درمان طبیعی آندومتریوز مثل رعایت رژیم غذایی خاص، مصرف برخی گیاهان دارویی و طب سوزنی را برای کاهش علائم پیشنهاد می کنیم.
عدم درمان آندومتریوز چه عوارضی دارد؟
بروز مشکلاتی مثل کیست تخمدان، ناباروری، ایجاد اسکار و چسبندگی در ناحیه لگن، التهاب لگن و مشکلات روده ای یا مثانه ای از عوارض اندومتریوز هستند. همچنین این بیماری خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد. پس لازم است با تشخیص این عارضه، درمان را سریعتر شروع کنید.
از شیراز و ۴۰ سالمه .من چندسالیه درگیر این بیماریم و نمیدونستم. طی سفری در دبی متوجه شدند و عمل کردم تا یک ماه خوب بودم ولی باز دردم شروع شد.به هرکسی میگم میگن تو ایران متخصص خوب تو این زمینه نداریم منم دیگه دکتر نرفتم ولی همچنان درد شدید لگن دارم و اصلا نمیدونم در چه وضعیتی هستم
سلام اندومتریوز رو اگر میفرمایین. چرا هستن کسانی که در این زمینه کار می کنن
با سلام خدمت خانم دكتر خانم دكتر من حدود ٢،٣ سال هست كه در روز هاي اول پريودم درد خيلي شديدي به صورت تير كشيدن از ناحيه داخل مقعد به سمت بالا حس ميكنم كه ناگهان از روي صندلي ميپرم يا موقع راه رفتن خم ميشم و همه عضله هاي باسنم و دور مقعدم همه منقبض ميشه حدود ١ ماه است كه زايمان كردم و هيچ مشكلي براي بارداري و زايمان نداشتم ، و اين درد مقعدي كه ميگم فقط در طول ٢،٣ روز اول پريود هست در ضمن در ناحيه مقعدم زائده ي كوچك گوشتي ديده ميشه مثل همروئيد مي خواستم بدونم اي علائم بيشتر به اندومتريوز شبيه هست يا بواسير و همروئيد؟ ممنون ميشم پاسخ بدين
سلام باید حتما معاینه بشی.
سلام،من۳۳سالمه،آندومتریوز دارم و ۶سال پیش جراحی کردم و تا الان مشکلی خداروشکر نداشتم، مجرد هستم و فعلا ازدواج در پیش رو ندارم، نگران بارداریم در آینده هستم آیا شما برای رفع این نگرانی احتمالی فریز تخمک را توصیه میکنید؟ آیا روش خوب و مطمینی برای امثال من که باروریشون سال به سال کمتر میشه روش خوبی هست؟؟ ممنونم جوابم رو بدید.
سلام قطعا بله
سلام منم اندومتریوز داشتم و عمل لاپاراسکوپی انجام دادم برای اینکه دوباره مبتلا نشم باید چه کارهایی رو انجام بدم آیا ورزش برای درمان این بیماری موثر است؟ دکتر به من قرص صدبارداری داده تا از پریود شدن پیشگیری بشه با خوردن قرص های ضدبارداری امکان این که تخمدان های من تنبل بشوند وجود دارد؟ آیا واقعا بچه دار شدن تنها راه درمان هستش؟
سلام درمان تون که همون قرصاست و موجب تنبلی نمیشه اما چون اندومتریوز داری به خودی خود باروریت کمتره. راه درانش ورزش و پریود نشدن هست.
سلام خانم دکتر من اندومتریوز گرید ۴ دارم که پارسال بطور ناگهانی متوجه وجود کیست ۸ سانتی شدم و لاپاراسکوپی شدم و حین عمل پزشکم اندومتریوز را تشخیص داد و گفتن باید هرچه زودتر باردار بشم الان یکسال هست که بارداری صورت نگرفته و ازمایشAmh ام از پارسال که ۲.۱ بود الان به ۱.۳ رسیده آیا بنظر شما باید آی وی اف کنم؟
سلام اگر گرید ۴ هست بله
سلام خانم دکتر من دخترم ۱۵ سالمه و ۲ ساله وقتی پریود میشم درد شدیدی در دهانه رحمم احساس می کنم الا وقتی پریود نبودم ۲هفته شکمم در میکرد و خون در مدفوعم دیدم در دفعم مشکل داشتم الا پردیو شدم پریودم ۶ روز شکمم تا ۶روز کامل درد میکنه ۳روز پریودم خونم سیاه شد و خیلی خیلی درد دارم هر ۶روزم تو خونم لخته دارم
حتما مراجعه کنید تا سونوگرافی و ازمایشهایی که لازم دارید براتون تجویز کنم. احتمال اندومتریوز هست ولی نمیتونم به طور قطعی نظر بدم. بهر حال نگران نباشید چون هر چیزی که باشه درمان داره.